Büyük bir deprem (ana şok) meydana geldikten sonra, aynı fay hattı veya yakınındaki fay segmentleri üzerinde, ana depreme göre daha küçük büyüklükte meydana gelen depremlere artçı depremler denir. Artçı depremler, ana deprem sırasında oluşan gerilme dağılımındaki değişiklikler nedeniyle ortaya çıkar. Ana deprem, fay hattı boyunca biriken enerjinin büyük bir kısmını boşaltır ancak, çevredeki kayaçlarda hala bir miktar gerilme kalabilir veya yeni gerilmeler oluşabilir. İşte bu yeni denge arayışı sonucunda artçı depremler meydana gelir. Artçı depremlerin büyük depremle doğrudan bir fiziksel bağlantısı vardır ve genellikle ana depremin olduğu bölgede ve belirli bir süre boyunca devam ederler.
ARTÇI DEPREMLERİN BÜYÜKLÜKLERİ VE SÜRESİ NASILDIR?
Artçı depremlerin büyüklükleri, genellikle ana depremin büyüklüğünden daha küçüktür. Ana deprem ne kadar büyükse, artçı depremlerin de büyüklükleri ve sayıları genellikle o kadar fazla olur. Ancak, bazı durumlarda ana depremle neredeyse aynı büyüklükte güçlü artçı depremler de yaşanabilir. Artçı depremlerin süresi ise birkaç günden birkaç aya, hatta bazı durumlarda yıllarca sürebilir. Zamanla artçı depremlerin sıklığı ve büyüklükleri azalma eğilimi gösterir. Artçı depremlerin büyüklükleri ve süresi, fay hattının özelliklerine ve ana depremin büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterir.
ARTÇI DEPREMLER BÜYÜK DEPREMİN ŞİDDETİNİ AZALTIR MI?
Artçı depremlerin büyük depremin şiddetini doğrudan azaltması bilimsel olarak mümkün değildir. Büyük bir deprem, fay hattında biriken muazzam bir enerjinin aniden boşalması sonucu meydana gelir. Artçı depremler ise, bu büyük enerji boşalımının ardından ortaya çıkan ikincil sarsıntılardır. Yani, artçı depremler ana depremin bir sonucu değil, sonrasındaki denge arayışının bir parçasıdır. Uzmanlar, artçı depremlerin ana depremin şiddetini azaltmak yerine, hasarlı binaların yıkılma riskini artırabileceği ve psikolojik olarak yıpratıcı olabileceği konusunda uyarmaktadırlar. Artçı depremlerin büyük depremin şiddetini azaltması yönündeki inanış, bilimsel bir dayanağı olmayan yaygın bir yanılgıdır.
BÜYÜK DEPREMİN ENERJİSİ NASIL BOŞALIR?
Büyük bir deprem, fay hattı boyunca biriken elastik enerjinin aniden boşalmasıyla meydana gelir. Bu enerji boşalımı, sismik dalgalar halinde yeryüzünde yayılır ve sarsıntıya neden olur. Ana deprem, fay hattındaki gerilmenin büyük bir kısmını serbest bırakır. Ancak, bu büyük enerji boşalımı sonrasında, fay hattının çevresindeki kayaçlarda ve fayın farklı bölümlerinde hala bir miktar gerilme kalabilir. İşte artçı depremler, bu kalan gerilmelerin zaman içinde küçük küçük boşalması şeklinde ortaya çıkar. Yani, artçı depremler ana depremin enerjisini azaltmaz, aksine ana depremin tetiklediği ikincil enerji boşalımlarıdır.
Haber ile daha fazlasına ulaşın:
