Elektronik Kayıt Kuruluşu (EKK) veritabanı ve platformu üstünden belli kayıt kurallarına göre oluşturulmuş bu kayıtlar, aynı zamanda elektronik ürün senetleri olarak Türkiye Ürün İhtisas Borsasında işlem görebilen birer yatırım ürünü durumundadır. Elektronik ürün senedi Ticaret Bakanlığının denetleme ve düzenlemesi yani kontrolü ve lisanslı yapılan depoculuk sisteminin güvencesi altında bir kayıt sistemidir. Elektronik ürün senedi sisteminde lisanslı depoya ürünlerini veren tüccar ve çiftçilere ise mudi denilmektedir. ELÜS piyasasında hangi ürünler işlem görür? diye düşünüldüğünde bu ürünleri; Çavdar, ayçiçeği tohumu, buğday, arpa, çekirdeksiz kuru üzüm, fasulye, çeltik, fındık, mercimek, kabuklu antep fıstığı, pamuk, mısır, kuru kayısı, tritikale, nohut, yulaf, soya fasulyesi ve zeytin olarak sıralamak mümkündür. Depoya teslim edilen ürünler kalite, tonaj ve cins olarak kayıt sistemine kaydedilir. Bu depolardaki ürünler türüne göre değişse de ortalama 24 ay süre ile saklanabilir.
Elektronik Ürün Senedinin Avantajları Nelerdir?
ELÜS sistemi sayesinde birçok tarım üreticisi sahibi olduğu ürünleri rahat bir şekilde finansal bir ürün haline çevirme şansına sahiptir. ELÜS'ün yani elektronik ürün senedinin avantajları nelerdir diye düşünüldüğünde şu şekilde açıklamak mümkündür;
ELÜS, mudilere kamu teşviki açısından önemli avantajlar sağlamaktadır. Lisansı olan depolara teslimi yapılacak ürünlerin analiz, depolama ve nakliye kiralama ücretleri ile ilgili olarak mudilere yönelik, Tarım ve Orman Bakanlığı destek ödemeleri yapar. En fazla 6 aylık bir süreçte, firma üretim içerisinde ise destekleme ödemeleri yapılır. Ancak ödeme miktarları tarımsal ürünleri oranında değişiklikler gösterebilir.
Mudiler, depolama işleminin sonunda aynı kalite ve tonaj standardında ürün teslim alma şansına sahip olur. Çünkü tarımsal ürünleri kalite ve tonaj oranları lisanslı depolara dahil edilirler ve elektronik kayıt altına alınırlar.
ELÜS ile ilgili en önemli avantajlardan biri de; ürün sahiplerinin, bu sistemde fiyatlar düşük olduğu zaman ürünlerini satmak mecburiyetinde olmamasıdır. Ürün sahibi istediği zaman, özellikle de ürün fiyatları yükselişteyken de ürünlerini satarak emek karşılığı istediğini alma şansına sahiptir.
Elektronik ürün senedi sisteminin diğer bir avantajı da vergi konusundadır. ELÜS ile yapılan satışlar, gelir ve kurumlar vergisinden 2023 yılı sonuna kadar muaf durumdadır. Buna ek olarak, mudi ve lisanslı depo arasındaki sözleşme, ürün senetleri gibi durumlarda damga vergisinden muaftır.
Son olarak, TÜRİB kurumsal web sitesinden ELÜS sahibi mudiler, tüm işlemlerini kolaylıkla görüntüleme ve takip şansına sahiptir. Ayrıca TÜRİB sisteminden yapılan tüm satışlar ve kazançlar aynı gün içerisinde mudinin yatırım hesabına geçmektedir.
ELÜS Piyasası İşlemleri Nasıl Olmaktadır?
ELÜS'lerin alım satımı için yer TÜRİB işlem platformudur. ELÜS piyasasında işlem nasıl oluyor diye düşünüldüğünde, temel olarak TÜRİB üstünden yatırımcılar aracı olmadan direkt emir girme ile işlemlerini gerçekleştirebilmektedir. Bu işlemleri gerçekleştirmek için en baştan yapılacak işlem ise; TÜRİB acentesi sıfatı ile aktif olan bir Ticaret Borsasına tüm bilgi ve belgelerle başvuru yapmak ve Takas Merkezi Üyelerinden biri olarak yatırım hesabı açmaktır. Elektronik ürün senedi işlem piyasasında yatırımcılar, takas işlemi yapmak için İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.'yi kullanırlar. Mudiler, alım yapmayı düşündükleri ürünün bedelini alım emrini girmeden önce sisteme yatırmalıdırlar. Aynı şekilde satış durumunda da satış emri öncesi hesaplarında ilgili bedel hazır durumda olmalıdır. ELÜS hesabı; Akbank T.A.Ş., Bizim Menkul Değerler A.Ş., Denizbank A.Ş. Halk Yatırım Menkul Değerler A.Ş. gibi birçok kurumda bulunmaktadır.
