Şap hastalığı nedir nasıl bulaşır? Şap hastalığı insana bulaşır mı, insana ne yapar?

Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü'ne (OIE) göre şap hastalığı (Foot and mouth disease), oldukça ciddi ekonomik sonuçları olan ve hayvanlarda yüksek bulaşıcılığa sahip bir hastalık.

OIE'nin 2018 yılında güncellenen verileri, şap hastalığına Picornaviridae familyasının Aphtovirus grubuna ait bir virüsün neden olduğunu bildiriyor. Hastalık özellikle sığır, domuz, koyun, keçi ve diğer çift tırnaklı hayvanları etkiliyor.

OEI yetişkin hayvanlarda nadiren ölümcül olabilen şap hastalığının genç hayvanlarda yüksek ölüm oranına yol açabileceğini belirtiyor.

OEI'nin listesinde yer alan şap hastalığı hayvanlarda yüksek ateş ve dil, dudak, ağız, meme ucu ve toynaklarda kabarcık benzeri yaralar şeklinde belirtiler gösteriyor. Ciddi üretim kayıplarına yol açan hastalığa yakalanan hayvanların çoğunluğu iyileşiyor ancak hastalık sonrası hayvanlarda zayıflık ve güçsüzlük gözleniyor.

Şap hastalığına neden olan virüs nasıl yayılıyor?

Virüs enfekte olan hayvanların tüm salgılarında bulunabiliyor. OIE'ye göre virüs genellikle oral yollar ve solunum yoluyla diğer hayvanlara bulaşıyor.

Virüs, enfekte olan hayvan klinik belirtilerini göstermeye başladıktan sonraki 4 gün hayvanın sütünde ya da menisinde yaşayabiliyor.

Hastalık, enfekte olan hayvanların yeni sürülere sokulmasıyla ya da enfekte hayvanın etinin tüketilmesi, virüsün bulaştığı gereçlerin kullanılması ve sütle su gibi virüsün bulaştığı ürünlerin kullanılmasıyla geniş çaplı yayılıyor. Bazı durumlarda iyileşen hayvanlar taşıyıcı olarak virüsü yayıyor.

ŞAP VİRÜSÜ BELİRTİLERİ

Sığırlarda ateş, iştahsızlık, depresyon ve süt veriminde azalma ilk klinik bulgulardır. 24 saat içerisinde salya akışı başlar ve dil-dişetinde veziküller şekillenir. Keseciklere (veziküllere) interdigital bölgede, koroner bölgede, meme derisinde, ağız ve burun mukozasında rastlanabilir. Veziküllerin yırtılması ile geniş ülseratif yaralar şekillenebilir. Dildeki yaraların (lezyonların) genellikle birkaç günde iyileşmesine karşın ayaklardaki ve nazal bölgedeki lezyonlar çoğunlukla ikinci (sekunder) bakteriyel enfeksiyonlara maruz kalırlar. Sekunder bakteriyel enfeksiyonlar sonucu pneumoni ve mastitis görülebilir, tırnak düşebilir.

ŞAP HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?

Hastalık bulaşık (kontamine) hayvan ürünleri, bulaşık (kontamine) araç ve aletler, insan, yabani hayvanlar, kuşlar, rüzgar ve nakil araçları ile de bulaşabilmektedir. İnsanlar da ise enfekte hayvanlar ile temas veya enfekte et ve süt ürünleri ile enfeksiyonu nadiren aldıkları bildirilmektedir

ŞAP HASTALIĞI İNSANA NE YAPAR, BULAŞIR MI? İNSANLARI ÖLDÜRÜR MÜ?

Şap hastalığı, virüsler yolu ile insanlara da bulaşabilmektedir.

Şap hastalığı insanlarda doğrudan ölümcül olmamakla birlikte, virüsün belirtileri ve semptomları insanlar için rahatsız edici olabilir.

YETİŞTİRİCİLERİN ALACAĞI ÖNLEMLER

A. Ahır girişlerinde şap hastalığına etkili dezenfektanlar (örn: sitrik asit veya sudkostik) ile muamele edilmiş paspasların sürekli bulundurulması.

B. Ahırlara hayvan bakıcılarından başka kimsenin sokulmaması, bakıcıların da farklı kıyafet ve ayakkabı ile ahıra girmesi,

C. Sağım öncesi ellerin, otomatik sağım makinelerinin ve memelerin temizliğine özen gösterilmesi.

D. Yeni satın alınan hayvanların 15 gün süre ile karantinaya alınması ve süre sonunda sağlam ise diğer hayvanların yanına sokulmaması.

E. Mera mevsiminde enfekte meralara hayvanların gönderilmemesi.

F. Enfekte bölgelerden ot, saman, vb.nin alınmaması.