Hıdırellez için bilinmesi gereken her şey burada! Hıdırellez günü, Hızır ile İlyas'ın yeryüzünde buluştukları gün olarak kutlanmaktadır. Türk dünyasındaki mevsimlik bayramlardak biridir ve UNESCO'nun miras listesine girmesi için de çalışmalar vardır.
HIDIRELLEZ NE ZAMAN 2023
Hıdırellez ya da Hıdrellez, Anadolu ve Balkanlar'da, Orta Asya ve Orta Doğu'da kışın bitiminin kutlandığı bayramlardan biri.
Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanır.
Hıdrellez, Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak da adlandırılır.
6 Mayıs'tan başlayıp 7 Kasım'a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım'dan 5 Mayıs'a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturur. Bu yüzden 5 Mayıs akşamı kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir.
Romanlar 5-6 Mayıs'ı Kakava Bayramı adıyla kutlar ve Edirne gibi illerde Kakava Şenlikleri düzenlenir.
Miladi (Gregoryen) takvime göre 6 Mayıs'a denk gelen Hıdrellez, eskiden kullanılan ve Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan günüdür.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 2017'de Hıdrellez'i 'İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne kaydetti.
UNESCO belgesinde, 'Bahar Kutlaması' olarak tanımlanan 'Hıdrellez'in Eski Yugoslav Cumhuriyeti Makedonya ve Türkiye tarafından aday gösterildiği ve Türkiye'de bu bayramın "Hıdırellez, Hızır-İlyas, Ederlezi, Kakava, Haftamal, Eğrilce, Eğrice" adlarıyla kutlandığı belirtiliyor.
Belgede, "Hıdrellez" kelimesinin "Hıdır" ve "İlyas" kelimelerinden türetildiği ve her yıl 6 Mayıs'ta yeryüzünde buluşan, toprağı ve suyu koruyan, insanlara yardım eden kutsal kişiler olduklarına inanılıyor.
Hıdırellez'in kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Bunlardan bazıları Hıdırellez'in Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır.
Kutlamalarda dilek dileme, ateş üstünden atlama yaygın uygulamalardır.
HIDRELLEZ'İN KÖKENİ NEDİR?
Hızır ve Hıdırellez'in kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Bunlardan bazıları Hıdırellez'in Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu; bazıları ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yolundadır.
Kutlama mekanı Hıdırellez kutlamaları genel olarak yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Bu gibi yerlere bu nedenle Hıdırlık denildiği de olur. Hıdırellezde baharın taze bitkilerini ve taze kuzu eti ya da kuzu ciğeri yeme adeti vardır. Baharın ilk kuzusu yenildiği zaman sağlık ve şifa bulunacağına inanılır. Bugünde kırlardan çiçek veya ot toplayıp onları kaynattıktan sonra suyu içilirse bütün hastalıklara iyi geleceğine, bu su ile kırk gün yıkanılırsa gençleşip güzelleşileceğine inanılır.
Hıdırellez gecesi Hızır'ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket vereceği inancıyla çeşitli uygulamalar yapılır. Yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır. Ev, bağ-bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır'ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar. Aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdeleye bağlayıp gül ağacına asarlar. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesini beklerler. Bazı kimseler de ateş yakıp, dilek dilerler. Ondan sonra yaktıkları ateşin üstünden atlarlar.
HIDIRELLEZ DİLEĞİ GÜL AĞACINA NE ZAMAN ASILIR?
5 mayıs akşam ezanı ile gül dallarına paralar asılır.(Eskiden kese içine para dikilip gül dibine gömülürmüş.) ya da açık cüzdan bırakılır. Böylelikle bolluk ve berekete ulaşmak, varlıklı kişiler olmak düşlenir. Asılan paralar ya da cüzdanlar 6 Mayıs sabah erkenden geri toplanır. Evdeki her kişi için yedi fasulye ya da yedi nohut ekilir, gelebilecek kötülüklerin bunlara gelmesi dilenir.
HIDIRELLEZ RİTÜELLERİ NELERDİR?
5 Mayıs günü (Nişanlılar arsında) oğlan evi, kız evine Hıdırellez Kurbanı, olarak süslenmiş bir koç gönderir. Bu kurban ertesi gün kesilerek birlikte yenir. Yemeğe çağırılanlar, çarşaf, havlu yemeni ve gönüllerinden kopan armağanlar getirirler. Getirilen armağanlar ipler üzerinde sergilenir. Hıdırellez günü, erkenden kalkılıp kapılar açılır. Genç kızlar için hazırlanan sandıklar açılır. Açılır ki eve bereket dolsun, genç kızımız da iyi bir evlilik yapsın.
Hıdırellez günü, bazıları sabah gün doğarken kırlara, bağlara, bahçelere çıkıp buralarda Hızır'ın ayak izlerine basarak bolluğa ulaşmayı düşler. Hıdırellez günü, doğa ve insan sevgisi çok önemlidir çünkü Hızır ve İlyas, insanları, doğayı, iyiliği ve cömertliği seven, bereketin simgesi olan, kutsallıklarına inanılan dinsel varlıklardır.
Hızır ve Kur'an Kur'an'da Kehf suresi'nde Musa ve bir gencin kıssası anlatılmaktadır. Kehf Suresi'de dahil olmak üzere hiçbir yerde Hızır ismi geçmemektedir ancak çeşitli hadislerde bu şekilde anılmaktadır. Olayın yaşandığı yer için "iki denizin birleştiği yer" denilmektedir. Uzun bir yolculuk yapan Musa ile yanındaki gencin beraberlerinde, yemek için getirdikleri balığın kaçması ile başlayan olay sonrasında, 65. ayette "Derken kullarımızdan bir kul buldular ki, biz ona katımızdan bir rahmet vermiş, kendisine tarafımızdan bir ilim öğretmiştik." denilerek Hızır olarak atfedilenden bahsedilir.
