Elon Musk, Türkiye'de depremden sonra bir kullanıcının iletişim sıkıntısına dair Starlink uydularını gönderip gönderemeyeceğini sorusuna "Starlink henüz Türk hükümetince onaylanmadı. Space X onaylanır onaylanmaz gönderebilir" dedi. Peki, Starlink uyduları nedir, Starlink uydusu nedir? Starlink ne demek? Elon Musk Starlink açıklaması…
Starlink Nedir?Starlink, binlerce küçük uyduyu bizden 550 kilometre yukarıya alçak Dünya yörüngesine (ADY) yerleştirecek bir uydu takımyıldızı projesidir. Uydulardan gelen internet sinyalleri yer alıcı-vericilerine ışınlanacak ve bunlar da yerel olarak yayın yapacak veya doğrudan Starlink yönlendiricinize bağlanacaktır.
Starlink, cep telefonu sinyali, 4.5G veya 5G ile aynı şey değildir. Bir ev, iş yeri veya uzak konumun uydu üzerinden internete bağlanmasına olanak tanır.
Yörüngede Kaç Starlink Uydusu Var?Yazının yayınlandığı tarih itibarıyla 3.000'den fazla Starlink uydusunun gezegenin etrafında döndüğü biliniyor. SpaceX, Starlink aracılığıyla tüm dünyaya internet erişimi sağlamak için 12.000 kadar uyduyu daha fırlatmayı planlıyor. Şirket, uydu sayısının 30.000'e kadar ulaşmasını planlıyor (bazı kaynaklar toplam sayının 42.000'e kadar çıkabileceğini belirtiyor).
Bu rakam, Şubat 2022'de jeomanyetik bir fırtınanın fırlatılmalarından kısa bir süre sonra 38 Starlink uydusunu yok etmesiyle hafif bir düşüş yaşadı. 49 uydu içeren bir fırlatma grubundan sadece 11'i olaydan kurtulurken, geri kalanı Dünya atmosferine yeniden girdi.
Uydu İnternet Nasıl Çalışır?Uydu internet, kablolu internete benzer şekilde çalışır, ancak kablolu internetteki sabit ekipmanların aksine hareketli olan birkaç parça vardır. İşte uydu internetin nasıl çalıştığına dair kısa bir özet:
En son teknoloji haberlerini okumak için hwp.com.tr'ye giriyorsunuz. Veri talebiniz, bilgisayarınızdan evinize bağlı bir uydu internet çanağına iletiliyor.
Uydu internet çanağı, veri talebini Dünya yörüngesindeki bir uyduya gönderiyor. Buna karşılık olarak da uydu, isteği internet servis sağlayıcısına gönderiyor.
Verilerinizi geri göndermek ise işlemi tersine çeviriyor, verileri servis sağlayıcıdan uyduya, ardından uyduyu uydu internet çanağına, yönlendiricinize ve bilgisayarınıza aktarır.
Starlink Ne Kadar Hızlı?Starlink ilk kez piyasaya sürüldüğünde 1 Gbps'ye kadar hızların reklamı yapılıyordu. Şirket, 2021'de bu rakamı iddialı bir rakam olan 10 Gbps'ye çekerek, mevcut çoğu gigabit internet hizmetinden çok daha hızlı hâle getirdi. Ancak birçok kullanıcının yaptığı hız testlerinden gördüğümüz kadarıyla gerçek hızların şirketin belirtiği hızlara yaklaşamadığı da görülüyor.
Satellite 2020'de konuşan SpaceX CEO'su Elon Musk, şirketin "20 milisaniyenin altındaki gecikmeyi hedeflediğini, böylece birisinin rekabetçi bir düzeyde hızlı yanıt veren bir oyunu oynayabileceğini" ve bunun da olağanüstü olacağını söylemişti.
Starlink, Ağustos 2020'de ilk kez kullanıma sunulduğunda beta programı Seattle, Chicago ve Portland gibi ABD ve Kanada'nın yüksek enlem bölgelerindeki kullanıcılarla sınırlıydı. Hız testlerindeki umut verici sonuçlar, o zamanlar Starlink için bir nimetti ve şirketi uydu fırlatmalarını sürdürmeye teşvik etmişti. Örneğin, 2020 yılında bir grup Reddit kullanıcısı, konumların aralığını ve çeşitliliğini göstermek için kullanışlı bir Starlink hız testi listesi oluşturmuşlardı.
Listeye göre, Starlink'in onaylanmış en yüksek indirme hızı 29ms ping ile 203.74Mbps idi.
En düşük genel ping 18ms idi.
Görülen en yüksek yükleme hızı ise 42.58Mbps idi.
Starlink yaklaşık iki yıldır çalışır durumda olduğundan, belirli alanlarda ne kadar hızlı olduğunu anlamak her zamankinden daha kolay bir hâle geldi. Daha fazla uydu çevrimiçi hale geldikçe ve artan sayıda Starlink abonesine daha iyi kapsama alanı sunuldukça, Starlink'in internet hızı dönem boyunca arttı. Aşağıdaki resim, Starlink'in ortalama hızının istikrarlı genel büyümesini gösterirken, 300 Mbps'yi aşan hız testlerinin artık olağan olduğu ve bazı testlerin 600 Mbps civarında olduğu görülmektedir.
Starlink Fiberden Daha mı Hızlı?Cevap, internet servis sağlayıcınıza bağlıdır. Türkiye'de son kullanıcılar 10 Gbps hızında fiber internet kullanabiliyorlar (Fakat bu hızlar oldukça sınırlı bölgelerde ve yüksek fiyatlara sunuluyor). Starlink şu anda fiber kadar hızlı değil ama bazı alternatif internet teknolojilerinden daha hızlı. SpaceX'in devasa projeler sunma geçmişi göz önüne alındığında, Starlink, önceki resimde görüldüğü gibi, giderek daha yaygın hâle gelme potansiyeline sahip.
Starlink'in ülkemizdeki çoğu fiber bağlantıdan daha hızlı olduğu ise bir gerçek.
Ayrıca, Starlink'in fiber servislerle rekabet etmeye çalışmadığını da bilmek gerekir. Bunun yerine, Starlink kırsal kesimdeki ve uzak bölgelerdeki kullanıcıları hedef alıyor ve bu insanlara önceden düşünülenden çok daha hızlı (veya en azından daha yüksek hızlarda ve daha az kısıtlamayla) internet sunuyor.
Starlink'i Kimler Kullanabilir?Starlink uydularının hepsinin yörüngeye oturmasıyla, hizmetin dünyanın tamamına sunulması bekleniyor. Şu anda Starlink, ABD'nin çoğu, Kanada, Avrupa'nın büyük bir kısmı ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere 32 ülkede kullanılabilir durumda ve çok sayıda ülke de bekleme listesindedir.
Starlink, ülkemizde kullanıma sunulabilir, ancak hizmeti kullanıp kullanamayacağımız yasal düzenlemelere bağlıdır.
Örneğin, Çin ve Rusya gibi ülkeler, Starlink'in kendi frekanslarında yayın yapmasına izin verirlerse hizmetin özel olarak düzenlenmesini zorunlu kılacaklardır. Diğer bir durum ise Starlink yer terminallerinin satışının ve kullanımının yasaklanmasıdır. Böyle bir durumda, ülke kapsama alanında olsa bile yerel kısıtlamalar sebebiyle hizmet kullanılamayabilir.
Yani cevap, kapsama alanına girer girmez Starlink'in uydu alıcısını açmak kadar basit değil.
Starlink Uzak Bölgelere Fayda Sağlayacak mı?Starlink, küresel olarak uydu internet kapsama alanı sağlayacaktır. Hizmet, uzak bölgelerde yaşayan insanların interneti kullanma şekillerini tamamen değiştirebilir.
Starlink'in uzak konumlar için kesin bir faydası da gecikmedir (yanıt süresi). Uzak bir bölgedeyseniz, uzun bir kablo inşa etmek maliyetlidir ve yüksek gecikmenin potansiyel dezavantajını da beraberinde getirir. Starlink veri aktarımları, kısmen boşlukta gerçekleşecek ve potansiyel olarak gecikmeyi azaltacaktır.
Starlink'in tepki süresi uzak konumlar için mükemmel olacaktır. Ancak, şehir merkezlerindekiler, özellikle de mevcut gigabit internet hizmetlerine sahip şehirlerde yaşayan kullanıcılar, aynı avantajlardan yararlanamayacaktır.
Starlink'in Maliyeti Ne Kadar?Starlink'e, Starlink uydu çanağı ve bir Wi-Fi yönlendiriciyi içeren bir defaya mahsus 599 dolarlık ekipman ücretine ek olarak, aylık 110 dolarlık ödeme yapmanız gerekecek.
Bu, standart Starlink tarifesidir. Starlink Premium, ekipman için 2.500 dolar ve aylık 500 dolarlık abonelik ücreti gerektiren daha da pahalı abonelik tarifesidir. Premium tarife daha büyük bir uydu çanağı, daha hızlı indirme ve yükleme hızlarıyla birlikte gelir ve ev kullanıcısı yerine işletmeleri hedeflemektedir.
Ayrıca üçüncü bir seçenek daha var: Starlink RV. Starlink'in uydu internet listesine en yeni eklediği tarife ise, yola çıkanlar veya belki de bir karavanda yaşayan ve seyahat edenler içindir. Ancak aylık 135 dolar ücreti standart tarifeden daha pahalıdır ve yine de bir ekipman ücreti ödemeniz gerekecektir. Starlink RV'ye kaydolmanın olumlu yanı, donanımınızı normal bir Starlink kurulumundan daha hızlı alabilmenizdir.
Starlink Uydularını Dünyadan Görebilir miyim?2020'nin ortalarında Starlink birçok habere konu olmuştu. Koronavirüs karantinalarının bir parçası olarak eve kapanan herkes, geceleri gökyüzünde uyduları görmüştü. SpaceX, kısa bir süre içinde yüzlerce yeni Starlink uydusunu daha fırlattı. Uydular ADY'lerine yerleşmeden önce, bir UFO treni gibi gece gökyüzünde yarışırken kolayca görülebilirler.
Uydular, Dünya'nın 550 km yukarısındaki konumlarına geldiklerinde onları çıplak gözle görmekte zorlanacaksınız. Gökbilimcileri ve uzay meraklılarını gözlemlerini engelledikleri için üzen uydular, bir teleskop kullanılarak görülebilirler.
Starlink Astronomiyi Nasıl Etkileyecek?Starlink'in astronomi üzerindeki etkisi hâlâ anlaşılmaya çalışılıyor. Ancak gökyüzü gözlemcilerinden ve bilim adamlarından gelen ilk geri bildirimler yetersiz. Starlink'in ADY alanını uydulardan gelen yapay ışıkla kirleteceği endişesi büyük ölçüde yerleşmiş görünüyor.
Bir SpaceX deneyi olan DarkSat, uyduların ışık kirliliğini azaltmayı amaçlıyor. SpaceX, normal Starlink uydularına kıyasla test uydularındaki ışık kirliliğini yaklaşık yüzde 55 oranında azalttığını iddia ediyor. Bununla birlikte, Phys.org'a göre, bu hâlâ "gökbilimcilerin, bu eşikten dört milyar kat daha sönük yıldız nesnelerini gözlemleyebilen ultra hassas aletleri için çok parlak".
Starlink'in gökyüzünde sadece 3.000 kadar uydusu olsa da bu çok büyük bir sorun değil. Ancak 12.000 kişilik bir tren veya 40.000 uyduluk devasa bir üst sınıra ulaşıldığında, yapay ışık kirliliği göze batan bir sorun haline gelebilir.
Starlink Güvenli mi?Starlink, veri aktarımları açısından güvenlidir. Bazı insanların endişelendiren 5G ile bir benzerliği yoktur. Wi-Fi ile de aynı şey değildir. Starlink, uydu iletişimi için uzun süredir sorunsuz olarak kullanılan mevcut frekans bantlarını (Ka ve Ku bantları) kullanır.
Gerçek Starlink uydu güvenliğine gelince, uzaya ne kadar çok şey yollarsanız çarpışma da o kadar olasıdır. Bir uydu diğerinin bir kilometre yakınından geçtiğinde buna yakın karşılaşma denir. Bu karşılaşmaların 1600'ü her hafta gerçekleşiyor ve Space.com'a göre SpaceX uyduları bunların yarısından fazlasını oluşturuyor.
